گذر زمان بر دیوارهای این سرزمین کهن

 
کارگردان مستند کوتاه «دیوار»‏، با محوریت عنصری معمولی از لحاظ ظاهری به نام دیوار، اثری موجز، پر مغز و قابل تأمل ساخته است. از لحاظ فنی و تکنیکی او با تلفیق (عوامل سمعی و بصری، ترکیب‌بندی و کمپوزیسیون، قاب‌بندی، اثر رنگ‌ها، حرکت دوربین و جهت نورها، سایه‌ها و ظرفیت‌های بصری آنچه در درون کادر و قاب وجود دارد، خطوط و نقوش، ترکیب صداها، استفاده از موسیقی، آوای انسانی، افکت، صدای طبیعت و همه آنچه در دسترس داشت)، اثری کوتاه اما موثر و مفهومی و عمیق خلق کرده است.
از لحاظ محتوایی ـ که البته در پس یک اندیشه و فکر معین و در سایه ساختاری طراحی شده ـ وجود دارد، همه آنچه در بازی رنگ و نور و نقش و نگار و صوت و آوا و حرکت، به رقص درمی‌آید، به دیواری تصویر‌گری می‌کند که در گذر زمان، حوادث و اتفاقات بی‌شماری، بر پیکر رنجور و زخم خورده‌اش شلاق زدند.
حرکت نرم و چهارسوی دوربین بر کتیبه‌ها، نقش و نگارها، خرابه‌ها، موزائیک‌ها و کاشی‌ها، بیان گر قصه‌های ناگفته و سر به مهر و یا رازها و اسرار پرماجرای قرن‌های متمادی است. دیواری سترگ و عظیم و استوار، با ظاهری خاموش و آرام که در دل، فریادی فرو خورده دارد و هر لحظه بیم انفجاری سهمناک می‌رود. دیواری قطعه قطعه، تکه تکه که هر بخش از آن در سرمینی دور و در زمانی فرو رفته در قعر تاریخ، سر برآورده است.
نقش و نگار هر قطعه به فرهنگ، آئین، سنت، دین و عوامل جغرافیایی و اقلیمی و زمان و مکان موجودیت آن بستگی دارد. گاه مانند عروسی خوش آب و رنگ و گاه مانند عجوزه‌ای تکیده و درمانده و بی‌رنگ و لعاب است. گاه چون نگین انگشتری بر انگشت زیبارویی رنگین جامه و گاه چون خالی بد نما بر چهره عبوس برده‌ای سیاه چرده.
در مجموع حرکت نرم دوربین در جهت‌های مختلف و سویه‌های روبه‌روی هم، بر حاشیه دیوارهای رنگ به رنگ، با بن‌مایه‌های تاریک و روشن و سایه‌های رقصان حرکت ابرها بر طاق‌ها و دیوارها، ریتمی یکسان و آرام دارد. با استفاده از موسیقی متنی آرام که افکت و صداهای طبیعت و آوای انسانی آمبیانس محیط و یا سر و صدا بر اساس تصاویر مربوطه و محتوای صحنه، حس دراماتیک و نوستالژی زمان و مکان مورد نظر را مفهومی نو می‌بخشد و همه این عوامل سمعی و بصری هماهنگ با یکدیگر، با توجه به موضوع و هدف کارگردان در هر صحنه، القای مفهومی خاص در هر پلان و صحنه و کل فیلم، را هدفمند به پیش می‌برد. در صحنه اول، تدوین موازی (تصاویر سربازان هخامنشی منقوش بر دیوار و افکت‌های مربوط به جنگ و سواران و ...) با تصاویر متفاوت از دیوارهای دیگر (با سکوت و افکت مناسب) و حرکت دوربین در دو جهت مخالف هم، آغازی پر شور در یادآوری فرهنگ گمشده، از یاد رفته و مهجور ایران باستان است.
مسلماً مستند مورد نظر از لحاظ تکنیک، ساختار، تدوین، نورپردازی، تصویرپردازی و کارگردانی و دکوپاژ قابل توجه است. جهت حرکت دوربین از چهار سمت، کات حرکت به حرکت نماها را متنوع و دارای ریتم می‌کند. استفاده از افکت‌ها و صداهای محیط با توجه به تصویر، ریتم نرم در حرکت دوربین و فضای کلی فیلم، قابل تأمل است.
حرکت بر روی دیوارهای متفاوت بناهای تاریخی، عمومی و بسیار عادی، خانه‌های شهری و روستایی و مخروبه‌ها، قصرها و کاخ‌های سلطنتی، عمارات شاه‌نشین، برج‌های مدرن و ... با نقش و نگارهای متفاوتی که فرهنگ، سنت، عرف، دین، رازها، جنگ‌ها، صلح‌ها، معماری و هنر و ... در آن نهفته است و مرور خاطرات تلخ و شیرین یک ملت را روایت می‌کند، نمایانگر آن است که هر دیوار نماد یک دوره و عصر تاریخی، فرهنگی و اجتماعی است.
هر دیوار بیان گر واگویه‌های اقشار اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دوره‌ای است و حاصل زحمات پدیدآورندگان هر نقش بسته بر آن می‌باشد.
دیوارها و طرح ها و نقوش طراحی شده بر آن ها، با ما حرف می‌زنند و این صداها و رازها و نجواها و آواها ... که در متن موسیقی پس زمینه فیلم، زمزمه‌وار به گوش می‌رسند، از درون آجرها و نقوش دیوارها به حرف می‌آیند.
در قسمتی از صحنه سوم، مقایسه‌ای کوتاه و موجز بین تصاویری که در دو صحنه اول دیدیم با طرح‌های مشابه، انجام شده که با تدوین مناسب و ریتمیک به کمک موسیقی وترکیب صداها، تنظیم شده است. در صحنه آخر با ریتمی تندتر، با سر و صدا و بوق اتومبیل‌ها و ... به دنیای مدرن و ساختمان های امروزی وارد می‌شویم که البته در دل این مدرنیته هم معماری سنتی و مخروبه‌ها و ساختمان های بسیار قدیمی و ساده و ابتدایی دیده می‌شود و با  بازگشتی زیبا از مدرنیته به سنت و معماری سنتی چون معراجی ناگزیر ریتمی با رفت و برگشت بین سنت، مدرنیته، پسا مدرن و تداخل همه این نحله‌ها دارد. صدای بارز و مشخص افکت آب، بر تصاویر صحنه اخیر بسیار مهم است. در ترکیب مقایسه سنت و مدرنیته (حرکت اتومبیل در پس زمینه دیوارهای قدیمی و گاه مخروبه)، بازی با آینه‌ها و شیشه‌های رنگی روی دیوارها و برج‌ها و انعکاس تصاویر در آن، شهرنشینی و برج‌سازی در دل کوه‌، تصویر نوشته (احتیاط خطر ریزش مصالح) بر دیواری قدیمی در کوچه‌ای قدیمی‌تر، نمای یادگارهای نقش بسته بر دیوارهای مخروبه‌ها و دیوارهایی که رد گلوله‌های دشمن بر آن است و صدای رگبار، همه و همه گذر زمان را بر دیوارهای این سرزمین کهن به نمایش می‌گذارد...
عضو انجمن منتقدان و نویسندگان خانه سینما