مستندی غیرقابل استناد

مستند «بلانسبت شما» ازتولیدات مرکزگسترش سینمای مستندوتجربی به کارگردانی مهدی بوستانی شهربابکی که به ظاهر، لحظاتی از تنش های اجتماعی بین شهروندان تهرانی را در مناطق مختلف شهربازگو می کند ؛ بدون داشتن یک سناریوی منسجم ساخته شده است.
اگر سناریو را ، منظر و چهره ی آینده بدانیم ، هدف سناریوسازی ، گسترش تفکر در مورد آینده است. یعنی اگر دوربین را برداشته و در سطح شهر از شمالی ترین نقطه تا جنوبی ترین مکان ، پرسه زنان تصاویری شکار و ثبت و ضبط شد نمی توان به آن نام مستند نهاد ، بلکه بیشتر به یک کار ژورنالیستی شباهت پیدا می کند تا آنچه در یک فیلم کلاسیک سینمای مستند مشاهده می کنیم. بنابراین سناریوسازی به معنای این که کجا هستیم و به کجا می خواهیم برسیم ؛ دراین فیلم وجود ندارد.
فیلمساز می توانست در ابتدایی ترین اقدام تحقیقاتی با مراجعه به اینترنت ضمن گسترش معلومات خود از برخط بودن این پدیده کمال استفاده را برده و جنبه های اجتماعی و زیست محیطی وآنچه در علوم طبیعی از لحاظ ژنتیکی شامل بر امر پرخاشگری است ؛ مطلع شود و با توپ پر به میدان عمل برود.
این که فیلمساز در جایی دیگر و خارج از قاب این فیلم اظهار داشته من نه جامعه‌شناسم و نه مردم‌شناس ،دردی را دوا نمی کند و در این نوشته بنابر این نیست که ؛ نظرات علمی و تجربی پدیده ی پرخاشگری موردکنکاش و واکاوی  قرارگیرد. اما دانستن این موضوع قبل از برداشتن دوربین به منظور تهیه و ساخت یک فیلم مستند از ابتدایی ترین وظایف فیلمسازمحسوب می شود و این که او عقیده جامعه شناسان و روانشناسان را بداندکه می گویند انسان هرگاه نتواند حرف خود را به کرسی بنشاند روی به خشونت آورده و درصدد اعمال آن برمی آید و این یعنی اینکه ؛ اقتدار درونی از بین رفته یا کم رنگ شده بنابراین فقط بایدآن را با خشونت جبران کرد؛ تازه متوجه می شودکه دنبال تعریفی از پرخاشگری باشد وآن موقع به این جستار برسدکه پرخاشگری رفتاری است که می تواند به دیگران آسیب برساند و یک فیلمساز که فراتر از یک گزارشگر به محصول خود نگاه می کند باید سناریویی طراحی کند که علل وعوامل  مقوله ی خشم و پرخاشگری را به بیننده نشان دهد و با صحبت هایی که  کارشناسان در طول فیلم به عمل می آورند آینده ی آن ، به معنای جلوگیری یا کاستن امر پرخاش درسطح جامعه به بیننده اطلاع رسانی شود. البته مطالعه درحوزه ی علوم تجربی نیز شاید در تکمیل جورچین سناریوی پرخاشگری در اجتماع موثر باشد ؛ یعنی اگر بیننده بداند که ریشه ی پرخاشگری و اضطراب بیش ازحد شاید در نبود یا کمبود یک ژن خاص در بدن او باشد حتما با مراجعه به پزشک به فکر علاج این نقیصه خواهد افتاد ، اما الان بادیدن  «بلانسبت شما» تکلیف خود را نمی داند.
علاوه براین مورد اساسی یعنی نداشتن سناریو ، مشکلات دیگری دراین فیلم جلوه گر است. مثلا  نقاشی های ضعیف هنگامی که نوشته هایی از قول فیلمساز خوانده می شود از جمله ی آن است. به منظور احترام به نگاه زیباپسندانه ی مخاطب ، این تصاویر می توانست با استفاده از اثر یک هنرمند کاریکاتوریست یا نقاش حرفه ای، در قاب تصویر قرارگیرد.
از این هم مهم تر؛ این که فیلمساز با ابراز و تاکید بر روی مقوله سیاه نمایی وسفیدنمایی قصد دارد آشفتگی و بدون مطالعه کار کردن خود را در لابلای کلام سیاه نمایی و سفیدنمایی پنهان کند و همان حرفی رابزند که ما روزانه از دهان بسیاری از شهروندان می شنویم و می دانیم که منشا آن رسانه ی شایعه به منظور دلسرد کردن مردم از توانمندی های داخلی کشور است.
اظهارنظر غیرعلمی جوان نازی آبادی که گفت ، ما دراین محله شاهد هزاران دعوا هستیم یا آن خانم که از تفاوت پرخاشگری زنان ومردان می گفت اما درتدوین فیلم به بیننده تفهیم شدکه حرف های این خانم چرت وپرت است ، از ارزش استنادی این فیلم مستند می کاهد . ..
دعوای ساختگی ، جلوی میدان راه آهن ازجمله ی دیگر موارد ضعف این فیلم است که این آخری به تنهایی می تواند باعث حذف این فیلم از جشنواره حقیقت شود چون اصلا حقیقت ندارد.
مجموعه ی این نقاط ضعف از «بلانسبت شما» که همه اش 30 دقیقه است ؛ مستندی ساخته که همانگونه که در تیتراژ آمده نه در پیشگاه مردم همیشه درصحنه اثربخشی دارد، و نه در مجامع علمی می توان به آن استنادکرد. . .
شاید همانگونه که فیلمساز با طنز و مطایبه ؛ ابتدا در صدد جذب و سپس حفظ و نگهداری بیننده برآمده و حتی از قول همسرش احساس نگرانی در مورد بدآموزی فیلم کرده و منتظر بدوبیراه شنیدن از بینندگان است ، منتظران تماشای یک مستند قابل استناد نیز باتقدیم چند فحش وفضاحت به فیلمساز البته بلانسبت ایشان ،به روان پاک منتقدی همچون من که اینگونه فیلم ساختن برای ارضای فکری اش ،کفایت نمی کند، درود بفرستد و دل خوش کند به تیتراژ وعنوان بندی خوب آغاز و پایان «بلانسبت شما» که باصدای دلنشین خواننده ای خوش صدا همراه است. . .
عضو انجمن منتقدان و نویسندگان خانه سینما