«اسماعیل که آمد» فرشاد احمدی دستگردی

   
      رسول هنرمند در مستند «اسماعیل که آمد» قصد داشته رویکردی جذاب به تاریخ معماری و هنر ایران زمین در دوران سلسلۀ صفویه داشته باشد. با توجه به مستندهای زیادی که در این سال ها دربارۀ معماری و هنر باقدمت ایرانی در برهه های گوناگون تاریخی ساخته شده (که یکی از مشهورترین شان مجموعۀ «معماری ایرانی» بود که در سال های پایانی دهۀ شصت و ابتدای دهۀ هفتاد ساخته شد)، رسول هنرمند با توسل به افه های تصویری و گرافیکی که در این سال ها باب شده، آشکارا کوشیده کاری تازه تر نسبت به هم تایان پیشین خود ارائه کند و البته در این میان با تمرکز بر معماری و هنر درخشان نصف جهان در دوران باشکوه صفوی از کلی گویی پرهیز نماید. البته بخشی از پلان های این مستند عکس هایی است که فیلم ساز خود از بناهای تاریخی دوران صفوی گرفته و اتفاقاً زوایه های برداشت این عکس ها، نشان می دهد که رسول هنرمند تصویر و زوایه های تصویری را خوب می شناسد و می داند که با توجه به چیزی که در ذهن اش دارد، چگونه عکسی بگیرد. این مزیت دربارۀ پلان های فیلم برداری شده از بناهایی همچون سی  و سه پل و یا مسجد شیخ لطف الله نیز صدق می کند. هنرمند در نماهایی که فیلم برداری کرده، با حرکت -بخشیدن به دوربین اش (که به زیبایی آن را انجام می دهد) آشکارا مرز میان عکس ها و پلان های فیلم برداری شده را تمایز داده است. موسیقی خوب ساز و ضربی فیلم که با حال و هوای مستند هم خوانی دارد (و البته استفاده از آن در برخی جاهای اثر توی ذوق می زند) و لحن خوب و نسبتاً طنازانۀ گویندۀ متن اثر (علی اشتیاقی) نیز از بی حس وحال شدن مستند «اسماعیل که آمد» جلوگیری کرده است.
     اما مشکل مستند «اسماعیل که آمد» در اینست که سوژۀ واحدی را دنبال نمی کند. این درست است که شرح چگونگی ساخت بناهایی درخشان همچون پل خواجو و بناهای میدان نقش جهان بدون ارائۀ پیش زمینه ای از حال و هوای تاریخی آن دوره امکان پذیر نیست. اما رسول هنرمند باید میان این دو موضوع یکسان سازی می کرد. به همین خاطر او گاه وارد جزیی ترین بخش از بناهای تاریخی شهر اصفهان می شود که به چشم کم تر کسی می آید (مثل همان نماها و زوایه هایی که از سوراخ های کف پل خواجو به تماشاگر نشان می دهد) و گاه به بیان تاریخچه ای طولانی از دورۀ جذاب صفوی متوسل می شود و ما بار دیگر با احوال دوران شاه اسماعیل صفوی، شاه تهماسب و شاه عباس و دیگر شاهان دورۀ صفوی آشنا می شویم و سرانجام باید به فصل واپسین اثر اشاره کرد که کات زدن کارگردان از انیمیشن پیروزی نادرشاه افشار بر اشرف افغان به جشن پیروزی مردم اصفهان پس از یکی از بُردهای تیم ملی فوتبال ایران می توانست پایانی درخشان و یا حساب شده برای مستند «اسماعیل که آمد» باشد.