نقدی بر فیلم مستند « مالكيه » ساخته محمدباقر شاهین

همایون خسروی دهکردی
نام فيلم-مالكيه- روستايي است در سوريه كه در نزديكي مرز تركيه و شهر حلب قرار دارد.
فيلم با ميزانسن تئاتري و دوربين ثابت روي صحنه‌اي آغاز مي‌شود كه چند نفر در آن ايستاده‌اند و مستقيم به دوربين نگاه مي‌كنند. دختربچه‌اي با لباس‌‌هايي كه بر كودكي ، بازيگوشي و رهايي تاكيد مي‌كنند ، در ميانه صحنه ايستاده و با سادگي تمام ماجرايي را كه گويي چند بار هم قبلاً تعريف كرده ، تكرار مي‌كند.
واكنش‌هاي كودكانه در مواجهه با دوربين و ميكروفن كه براي چند لحظه خاطره تلخ اين كودك را به فراموشي سپرده است و يادآوري مصيبت و شايد مسووليتي كه در هنگام بازتعريف فاجعه‌ احساس مي‌كند به بازتاب نمايش احساس كودك منجر مي‌شود و نهايتاً تمهيد فيلمساز در ناپديد كردن كساني كه در صحنه هستند ، اثر را به رغم كوتاهي به اثري تاثيرگذار بدل كرده است.
خلق آثار كوتاه 100 ثانيه‌اي ، خصوصاً وقتي قرار است به عنوان مستند جنگي ديده شوند ؛ نياز به طراحي ، انتخاب ايده و هوشمندي در شكار زمان و مكان مناسب دارد و برخلاف آثار داستاني و بلند كه وجه ادبي و روايي در آنها اهميت دارد بيشتر به عكاسي نزديك است.
در مستند "مالكيه" محمدباقر شاهين جنگ را از طريق پژواك آن در صحنه كوچك تئاتر نمايش مي‌دهد. تجربه‌اي كه هرچند تازه نيست ولي مستلزم جسارت فيلمساز و پذيرش ريسك توسط اوست.
جنگ شايد از ساير بلايا مثل زلزله ، سيل و... هم دهشتناك‌تر باشد ؛ بلايي كه وقتي سر مردم يك كشور فرود مي‌آيد همه را مي‌سوزاند و شايد بهتر باشد به دنبال مقصر نگرديم. كودكان گويي مظلوم‌ترين قربانيان اين بليه‌اند و به همين علت كافي است صادقانه آنچه را كه گذشته روايت كنند و هنرمند با نمايش دقيق و هنرمندانه همه چيز را مقابل چشم مخاطب ترسيم ‌كند.
محمدباقر شاهين جزو هنرمندان جنوبي و خوزستاني است. او در مصاحبه با خبرگزاري ايسنا گفته است فيلم مالكيه در بخش‌هاي انيميشن ، مستند و كوتاه جوايز جشنواره 100 (فيلم‌هاي 100 ثانيه‌اي) را برده و در جشن تصوير سال هم عنوان بهترين فيلم را از آن خود كرده است. به گفته شاهين فيلم براي شركت در بخش حقوق بشر جشنواره بارسلونا انتخاب و پذيرفته شده است. فيلم مالكيه همچنين قرار است در جشنواره ويدئو آرت نيويورك نيز به نمايش درآيد. نمايش بلاواسطه و تاثيرگذار جنگ در سوريه ، احتراز از هرگونه تعبير و تفسير و هوشمندي كارگردان موجب شده "مالكيه" اثري تاثيرگذار و ساده از آب درآيد.