یادداشتی بر مستند « رویاهای خالکوبی شده » به کارگردانی

مستند «رویاهای خالکوبی شده» روایتی از آرزو و امید برای رسیدن به زندگی بهتر و ساختن آینده‌ای روشن است. فیلمی درباره فوتبالیست‌های خردسالی که هر یک با هزاران امید و شور برای موفقیت می‌جنگند و هر کدام‌شان نمادی از امیدهای یک خانواده است. در واقع موضوع این مستند فقط یک اردو یا برنامه فوتبالی و رقابت چندین پسربچه برای انتخاب شدن نیست، بلکه شرحی مفصل و پرجزئیات از کوشش برای رسیدن به زندگی بهتر و ارتقای جایگاه اجتماعی و اقتصادی خانواده‌هاست. فیلم با معرفی شخصیت‌هایی از خاستگاه‌های قومی و فرهنگی متفاوت، مجموعه متنوعی از آدم‌ها را با آرزو و هدفی یکسان تصویر می‌کند. هر کودک، خصوصیات فردی ویژه‌ای دارد و مشخصات خانوادگی و حتی سطح مالی و اجتماعی‌اش با بقیه فرق می‌کند. در کنار این کودکان، با پدرها و مادرهایی که برای موفقیت فرزندشان به هر دری می‌زنند نیز آشنا می‌شویم. والدین امیدواری که می‌خواهند آرزوهای برآورده‌نشده خودشان را در وجود فرزندشان به عینیت برسانند و اگر خودشان به زندگی موفق و مرفهی نرسیدند دست‌کم برای فرزندشان این زمینه را فراهم کنند که کامیاب شود. جالب است که آدم‌هایی این‌چنین متفاوت، از فرهنگ‌ها و زمینه‌های اجتماعی گوناگون، عملاً رویکرد و استراتژی یکسانی دارند و وقتی پای موفقیت فرزندشان به میان می‌آید فارغ از تفاوت‌های‌شان همگی به طرز مشابهی رفتار می‌کنند.
فیلم با زمینه‌چینی مناسب و ایجاد فضایی پرشور، روایتگر رقابت‌ها و رفاقت‌های کودکانی است که آرزو دارند برای سفر به اسپانیا انتخاب شوند و همه فکر و ذکرشان فوتبال است. پدر و مادرها هم موضوع را کاملاً جدی گرفته‌اند و همه تلاش‌شان را برای رسیدن فرزندشان به این هدف به کار می‌بندند. در طول فیلم، متوجه می‌شویم که بعضی از خانواده‌ها برای حمایت از کودک‌شان چه مشکلات بزرگی را باید حل کنند و از چه موانعی باید رد شوند. شرح این دوندگی‌ها، خود به یک دستمایه مستقل در روند تکامل موقعیت تبدیل می‌شود و در دقایقی حتی ماجرای فوتبال و رقابت بچه‌ها را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. فیلم با نزدیک شدن به فضای روان‌شناختی و تأکید روی تفاوت‌های شخصیتی و روحیات خاص پسربچه‌های هفت هشت ده ساله، می‌کوشد مخاطب را با چالش‌های موقعیت آشنا سازد و وجوه مختلف ماجرا را به تصویر بکشد.
فوتبال و مسابقات بچه‌ها و تمرین‌های‌شان در زمین چمن و کوچه و خیابان فقط بهانه‌ای است برای نزدیک شدن به شخصیت‌ها و کشف درونیات و دغدغه‌های فردی آن‌ها. داستان پدر کارگری که خودش فوتبالیست بوده اما نتوانسته به آرزوهایش برسد و اکنون این آرزوها را در وجود پسر خردسالش جست‌وجو می‌کند و سکانس‌های مربی‌گری او در خانه و اهمیتی که به فوتبالیست شدن فرزندش می‌دهد یکی از فرازهای عاطفی مهم مستند است. در جایی از فیلم، پدر یکی دیگر از بچه‌ها اشاره می‌کند که اگر یک فوتبالیست خردسال موفق شود و مورد توجه باشگاه‌های حرفه‌ای قرار بگیرد نه‌تنها خودش زندگی مرفهی خواهد داشت بلکه تمام خانواده‌اش نیز تا آخر عمر از لحاظ اقتصادی تأمین خواهند بود. پس موضوع خیلی جدی‌تر از یک اردوی انتخابی یا کلاس استعدادیابی فوتبال است. این یک نبرد تعیین‌کننده است که جایگاه طبقاتی و آینده چندین خانواده را مشخص می‌کند. از همین رو، در لایه‌های زیرین موقعیت، انگیزه‌ها و تنش‌های جدی‌تری وجود دارد که مستندساز سعی کرده گوشه‌ای از این تنازع و کشمکش میان طرف‌های رقیب را پیش روی مخاطب بگذارد.
«رویاهای خالکوبی شده» ریتم روایی مناسبی دارد و از رویاها و حرف‌های کودکانه به شکلی مناسب استفاده کرده تا فضایی صمیمی بسازد. مخاطب به‌راحتی با انگیزه‌ها و اهداف کودکان همراه می‌شود و چه‌بسا در طول فیلم نسبت به تعدادی از بچه‌ها سمپاتی پیدا کند و همسو با روند پیشرفت وقایع، ته دلش خواهان موفقیت عده‌ای خاص باشد. از این زاویه، شاید بتوان گفت که رویای مورد نظر فیلم، به نوعی در ذهن تماشاگر نیز دامنه می‌یابد و او را درگیر موضع‌گیری و انتخاب می‌کند؛ چیزی که اساساً بن‌مایه اصلی مستند را می‌سازد و با روح رقابتی ورزش نیز هماهنگی دارد.
 
شاهین شجری‌کهن