نقدی بر مستند " جاده های برفی " به کارگردانی هایده مرادی

فیلم مستند قارلی یوللار(جاده‌های برفی) به کارگردانی هایده مرادی در ادامه دغدغه کارگردان پیرامون چالش‌های زنان و دختران در مناطق کمترتوسعه یافته روستایی ساخته شده است. مرادی پیش از این نیز فیلم تحسین‌شده قارلی داملار(پشت‌بام‌های برفی) را کارگردانی کرده است که به موضوع مجردماندن دختران مناطق روستایی در استان اردبیل می‌پردازد. او در مستند قارلی داملار، رشد بیکاری و پیرو آن مهاجرت پسران از روستا را به‌عنوان عوامل مهم در پدیده مجردماندن دختران روستا تا سنین بالا مورد توجه قرار داده است. این بار نیز کارگردان در مستند قارلی یوللار، مسئله ادامه تحصیل دختران را در روستاهای استان اردبیل به تصویر کشیده است. فیلم ماجرای تراژیک دخترانی را روایت می‌کند که در روستای‌شان فقط مدرسه و کلاس درس ابتدایی دارند و آنها برای ادامه تحصیل باید به روستاهای دیگر بروند. علیرغم اشتیاق این دختران برای ادامه تحصیل، پدران اجازه چنین کاری به آنها نمی‌دهند. کارگردان می‌کوشد مسئله ادامه تحصیل دختران را از زاویه‌های گوناگون پیش روی مخاطب قرار دهد. کارگردان با مصاحبه‌هایش صحبت‌ها، درد دل‌ها و دیدگاه‌های دختران، مادران و پدران را در خصوص ادامه تحصیل دختران برای مخاطب به تصویر می‌کشد. فیلم به همان‌اندازه که به مشکل نبود مدرسه و ادامه تحصیل دختران در روستاهای کمترتوسعه یافته استان اردبیل می‌پردازد، نگرش‌های سنتی مردان روستا را که اجازه ادامه تحصیل به دخترانشان نمی‌دهند را نیز می‌نمایاند. سکانس‌های مصاحبه کارگردان با دختران و مادران‌شان سرشار از امیدها و آرزوهای آنها برای پیشرفت در زندگی‌شان است و در مقابل سکانس‌های مربوط به مصاحبه با پدران، نگاه مستبدانه و متعصب آنها را آشکار می‌سازد.
 اما از میان دختران روستا تنها پدر سیدزهرا ابراهیمی به دخترش اجازه داده است تا به روستای همسایه برود و در کلاس هفتم درس بخواند. او با اینکه مدتهاست که معلول است اما برای تأمین مخارج تحصیل دخترش تمام تلاشش را می‌کند. سکانس‌هایی از فیلم که زهرا در جاده‌های برفی به سوی مدرسه می‌رود معنادارترین و زیباترین سکانس‌های فیلم به شمار می‌آیند. زهرا با چهره‌ و قدم‌هایی مصمم جاده‌های برفی را طِی می‌کند تا به مدرسه برسد. فیلم بارها چنین صحنه‌ای را نشان می‌دهد و گویی می‌خواهد نشان دهد که با تمام سختی‌‌ها و موانع، زهرا همواره مصمم در مسیر رویاهایش قدم برمی‌دارد. علاوه براین در فیلم بارها دخترانی را که اجازه نیافته‌اند به مدرسه بروند می‌بینیم که در پشت پنجره یا پشت‌بام به دوردست خیره‌شده اند. آنها حرکت نمی‌کنند و فقط می‌توانند در حسرت، رویاهایشان را نظاره کنند.
مستند «قارلی یوللار» فرمی دایره‌ای دارد در سکانس ابتدایی زهرا را می‌بینیم که در میان جاده‌های برفی در حال آمدن است و در سکانس پایانی نیز دوباره دوربین او را از پشت سر نشان می‌دهد که در جاده‌های برفی در حال رفتن است. 

« رویا فتح الله زاده »