نقدی بر مستند " آواز جغد کوچک " به کارگردانی مهدی نورمحمدی

 با انتظاری که مهدی نورمحمدی با مستند جذاب و دیدنی" در پناه بلوط" با دلواپسی برای محیط زیست در مخاطب ایجاد کرده بود به دیدن کار آخرش که حدود ۵ سال زمان برای ساخت آن صرف شده می‌نشینیم، مستندی با همان ساختار و مصالح و همان جنگل و جانوران بی پناه که حریم زندگی شان ناامن و در معرض صدها آسیب و چالش از جانب انسان ها هستند .
پرندگان وحشی و بیش از همه جغد ، شخصیت های اصلی این مستند هستند و مثل کار قبلی فاقد گفتار متن و حتی میان نویس است . فیلم چند فراز از زندگی پرندگان شکاری را که در معرض تهدید های طبیعی در چرخه حیات وحش و بلایای حاصل از تعرض آدمیزاد به محیط زیست هستند بازتاب  می دهد  و ضمن برانگیختن حس همزاد پنداری تماشاگر، او را در وقایع تلخ و شیرین زندگی شان شریک می کند.
 در فصل اول فیلم با واریاسیونی از نغمه ها و آواز های دور و نزدیک پرندگان که با لحن و صوت و چاشنی‌های متنوع همراه است آشنا می شویم : حرکات و نگاه های معنی دار و پر رمز و رازی که با هدف دلدادگی یا شکوه و شکایت بین خود رد و بدل می‌کنند و یا نگاه های هراسناک و نگران که حاکی از دیدن دشمن است و همه این لحظه ها با کمک موسیقی به بیننده انتقال می‌یابد . چرخهٔ طبیعت گردش خود را دارد و جغدی که موش شکار می کند خودش طعمهٔ شغالی  می شود که در کمین او نشسته .
 فصل دوم با شلیک اسلحهٔ یک شکارچی در جنگل شروع می شود و پرنده هایی که هراسان از ترس جان به داخل شیار درختان و لانه هایشان پناه می برند ، کارگردان به اقتضای دور از دسترس بودن سوژه مثل کارهای قبلی اش اغلب از لنز تله برای ثبت لحظه های دلخواه استفاده کرده و از جذابیت نماها پیداست که ساعت ها برای شکار هر پلان در کمین نشسته .
ورود جماعتی که با هدف درست کردن هیزم یا ذغال اقدام به بریدن شاخه ها و تبر زدن به تنه درخت ها می کنند فراز دیگری است که سکوت و آرامش زندگی پرندگان را بر هم میزند  و آنها را وادار به کوچ اجباری می کند ، ضمن اینکه گاه مهربانی آدم ها فضای آرام بخش به محیط زندگی شان می بخشد : در نمائی از فیلم ، مرد عشایر در گودالی سنگی برای پرندگان آب می ریزد و همان برکه کوچک، فضای سرخوش و شوخ و شنگی برای بازی و آب تنی جوجه ها فراهم می سازد . قانون جنگل، ساز و کار خاص خود را دارد و هر جانور برای سد جوع یا پناه گرفتن در برابر تهدید های طبیعی واکنش خاص خود را نشان می دهد. مثلا پرندگان با سر و صدا های اعتراضی همدیگر را از ورود یک عقاب شکاری به قلمروی خود باخبر می‌کنند .
فصل سوم فیلم به صدا در آمدن ناله شوم جغدها به معنی احساس خطر کردن از آلودگی محیط زیست توسط آدم هاست : حضور کمرنگ محیط‌بانان و بی احتیاطی گردشگران عامل یک آتش سوزی بزرگ در جنگل می‌شود و لودر ها و بلدوزر ها نیز به جنگل هجوم می آورند ، کارخانه ای در قلب جنگل  بنا می شود که آلاینده هایش بلای جان جنگل و جانوران است ،  جنگل در قرق تفنگ به دستها و تبر به دستها ست و فضای نا امن ، لشکری از پرندگان در جستجوی غذا را به محل دفن زباله در داخل جنگل می کشاند تا در موقعیتی سوزناک در لابلای آنها تخم هم بگذارند .
مستند "آواز جغد کوچک" مرثیه ای است برای مرگ دست جمعی پرندگان سرزمین ما و بخصوص جغدها به عنوان پرندگانی که در اساطیر از آنها به‌عنوان داناترین پرنده یاد می‌شود که روزگاری در بلندترین برج‌ها و درخت ها آشیانه داشتند. آواز جغد کوچک از آن دست مستندهایی‌ست که درگیرت می‌کند و تا پایان همراه.
 
« محمد جعفری »