تجربة بی نظیر«خود» و «دیگری»

. اغلب تصویرها از ساختاری تعلیق گونه و به شکلی انتقادی در قالب گزارش روایی در پی محکوم کردن این کنش مرگبار و پر از گناه و تقصیر هستند. شواهد به دو یا سه فیلمبردار خبری و روزنامه نگاران حادثه جو، امّا به شدت بشر دوست و انقلابی محدود می­شود. قلب تپنده این روایت هولناک به ماجرای کشته شدن مرحوم «خوسه کئوسه» فیلمبردار مستند جنگی خبری اسپانیایی تبار و شباهت فضای زندگی و خانواده­اش با «حمید بهمنی» فیلمبردار خبری مستند جنگی خبری ایرانی که بر اثر حضور در همین زمان در خاک عراق مجروح شد و بسیار ایثارگرایانه به راه تأمل و تعمق دربارة اقدامات مسلحانه آمریکاییان و جنایات شان ادامه داد، می پردازد.
حادثه 11 سپتامبر و جریان بمباران ساختمان های تجارت جهانی و نقشه های از قبل کشیده شده آن به قدرت و ضعف افکار عمومی جهان و نقش بی بدیل رسانه ها و تحریف شان اشاره دارد که کارگردان در آغاز روایت به درستی به آن پرداخته است، اما به نظر می رسد که همواره می­توانست بسیار غایت­شناسانه­تر پرداخت شود. بدین معنا که فقط گزارشی از حادثه تکراری نباشد بل، به هرم موضوعی داستان و جنایت هولناک و ضد بشری آن دقیق و موجزتر و در قالب نگاهی معناشناسانه بپردازد. استخوان بندی روایت­ها به شدت واقع­گرایانه و مبتنی بر نگاهی هستی­شناسانه در چارچوب روایت­های پدیدارشناختی و تجربة بی­نظیر«خود» و «دیگری» استوار است. این نگاه بسیار ستودنی است، لیک بر استدلال­های کلامی بیشتر پایبند است تا شواهد تصویری( این وضعیت را می­توان در تلاش­ها و پیگیری­های آقای علیزاده و مادر خوسه مشاهده کرد).
اینکه خوسه کئوسو و حمید بهمنی و دهها تن دیگر از خبرنگاران مستقل داخلی و خارجی به عنوان شاهدان صحنه های ضد انسانی و قربانیان تبعات اینگونه اقدام­های وحشیانة نظامیان آمریکایی هستند نکته­ای غیر قابل انکار و مهم­ترین فهم کلیدی فیلم است، ولی در روایت این داستان کافی نیست و لازم بود تا کارگردان به سرگذشت­های مشابه دیگر هم اشاره­هایی گذرا هرچند فشرده داشته باشد. البته باید اذعان کرد که شواهد تصویری اغلب نماها و صحنه­ها بسیار هولناک، اضطراب­آور، تکان دهنده و تا حد زیادی برانگیزاننده است و شاید که مخاطب را در چهارسوی حوادث غریب و ضد بشری به تأمل وا دارد لیک، بهتر بود اگر کارگردان به مواردی نظیر نسل­کُشی یا قوم­کُشی هم توجه می­کرد و از طریق اسناد و مدارک غنی­تر(که اغلب در بایگانی­های موزه تاریخ جهان موجود است) شدت جنایات جنگی را با مقایسه­های تصویری­تر بازمی­نمود. اینکه دوربین در شکل یک تماس تلفنی و قرار ملاقات یا سفر با یک فیلمبردار و خبرنگار حادثه­ای برای تمرکز بر چنین داستانی حضور داشته باشد، نقطة عطف خیلی خاصی در استحکام ­داستان به­حساب نمی­آید. روایت حمله های وحشیانه نظامیان آمریکایی­ به ساختمان­های تلویزیون الجزیزه، سپس ابوظبی و بعد از آن هتل فلسطین از جمله ارزش­های هنری گزارش­های مصداقی و بارز است که فیلم را به شدت معنا خواه و جهانی­نگر می­نمایاند و نقش خبرنگاران، گزارشگران، فیلمبرداران صحنه­های جنگ را با محوری­شدن نقش رسانه­ها و وارونه جلوه دادن آن برجسته می­سازد. بخشی از پیام فیلم به جنایت­های بشری از پیش طراحی شده­ی نظامیان آمریکایی و نحوه استفاده آنها از ابزارهای جنگی در عراق و واکنش­های آن از زبان خبرنگاران و کارشناسان اسپانیایی، دیدگاه و روایت­های آنها از عملکرد آمریکایی­ها اختصاص دارد که تا حد مورد توجهی روایت فیلم را اثرگذار کرده است.
صحنه­های بسیار موثر ارتباط شفاهی و غیر حضوری مادر خوسه با برادر خوسه و نقش دفاعی او اخلاق گرایانه و همدلانه طرح می شود و اغلب نوعی از ارتباطات عاطفی و احساس برانگیز را به جهان ذهنی می­کشاند که فراخوانی مخاطب به دنیای نیازجویانة انسان­های همگرا در سرنوشت­های یکسان زندگی است. ماجرای زندگی دلیرمردانی همچون خوسه کئوسه و حمید بهمنی روایتی جانسوز از راز­برداری­های حقیقت وار جهان بودن و نبودن است که کارگردان فیلم به خوبی آنها را گزارش می­کند و به نظر می­رسد اگر در کنار این روایت کارشناسان جامعه­شناسی، روانشناسی یا ارتباطات­رسانه­ای حضور می­داشتند فیلم از پرداخت و تأثیر دیگری برخوردار بود. نمای پایانی فیلم که مملو از پرندگان آزادی­خواه است به فیلم معنای شجاعانه­ای داده است و ما را به این تأمل می­رساند که زندگی حقیقی همواره جریان دارد!
عضو انجمن منتقدان و نویسندگان خانه سینما