یک حضور پربار از شرق دور

 جلسه کارگاه تحقیقاتی پژوهشی در «زمینه انسان شناسی تصویری» با حضور مستندساز ژاپنی، دکتر ایتسوشی کاواسه برگزار شد.

در این کارگاه که با نمایش دو فیلم مستند از این مستندساز آغاز شد ایتسوشی کاواسه به طرح سرفصل هایی پیرامون زمینه انسا نشناسی درمدیوم تصویر پرداخت و سپس در وقت اضافه کارگاه به پرسش های مخاطبانش در این زمینه پاسخ گفت.

کاواسه، انسان شناس و فیلمساز ژاپنی، در حال حاضر مشغول پشت سر گذاشتن دوره فوق دکترا در دانشگاه منچستر انگلستان است. او خالق فیلم تحسین شده «اتاق 11، هتل اتیوپیا » است که تاکنون جوایز و افتخارات مختلفی در عرصه های بی نالمللی کسب کرده است.

ایتسوشی کاواسه در ابتدای کارگاه دو مستند از ساخته های خودش رابه نمایش گذاشت. اولین فیلم او در ارتباط با گدایانی بود که در آفریقا به نواختن موسیقی حرفه ای مشغول بودند و فیلم دومش به کودکان خیابانی در اتیوپی مرتبط میشد. کاواسه در ارتباط با دو فیلمی که از او نمایش داده شد گفت: «تمام تصویرهایی که در این فیلم دیدید داخل یک اتاق گرفته شده بود. در واقع موضوع فیلم یک نوع برقراری دیالوگ بین من و کودکان خیابانی در اتیوپی است. تلاش داشتم در این فیلم یک نوع نگاه تعاملی بین من و مخاطب برقرار باشد و  او را به فکر فرو ببرد. یکی از خواسته هایم این بود که حضور درونی خود را در یک جامعه بیرونی ببینم. برای برقراری اعتماد به ناچار زمانی طولانی را با آنها می گذراندم و در بسیاری از مواقع سر یک سفره با آنها غذا خوردم. بعضی مواقع فیلم هایی را که ضبط می کردم به آنها نشان میدادم.

او با اشاره به اینکه برای تصویربرداری از سوژه هایی که خیلی نمیتوان به آنها نزدیک شد باید اعتمادسازی کرد گفت: « من برای ساخت این فیلم سه سال در شهر کوچکی در اتیوپی زندگی کردم و کم کم در مواجهه با افراد جامعه و گفت و گو با آنها زبانشان را یاد گرفتم و به دلیل برخورد با کودکان خیابانی و گدایانی که به نواختن موسیقی مشغول بودند اصطلاحات و زبان موسیقی زیر زمینی شان را هم یاد گرفتم که در برقراری ارتباط و ایجاد اعتماد بین ما بسیار موثر بود.

کاواسه در ادامه با تاکید بر اینکه سازمان های بین المللی به این فیلم با نگاه تحقیرآمیزی نگاه می کردند گفت: افراد در مکان های مختلف دنیا عکس العمل های متفاوتی را از خود نشان می دهند اما در اتیوپی مردم خیلی عکس العمل خاصی از خود نشان ندادند و فقط اشاره کردند که در گذشته به گدایانی که موسیقی می نواختند احترام بیشتری می گذاشتند. آنها اعتقاد داشتند بهتر است ۲۰ درصد از آنچه که دارند مانند خوراک و پوشاک خود را در اختیار آنها قرار دهند این رفتار یک نوع فضیلت اجتماعی محسوب می شد. در مکان های دیگری مانند سازمان بین المللی یونسکو و یا میراث فرهنگی افراد با نگاه تحقیرآمیزی به این نوع آدم ها نگاه می کنند و البته از نظر آنها این فیلم اثری بسیار ساده است.

این کارگردان ژاپنی با اشاره به گدایان زیادی که با چهر ه های مختلف در اتیوپی تکدی گری می کنند توضیحاتی را در این زمینه ارائه کرد. به گفته کاواسه در نگاه کلی می توان آنها را به دسته ها و تیپ های مختلفی تقسیم کرد، اما بومیان محلی به راحتی آنها را از هم تفکیک میکنند: «بومیان اتیوپی تفاوت گدایان را به خوبی متوجه می شوند. گدایان این کشور اصولاً به نواختن موسیقی می پردازند. البته کشیش های ارتدکس نیز این کار را انجام می دهند. گدایانی با عنوان «لاله بلوچ ها» وجود دارند که نوازندگان موسیقی اند و نوعی دیگر از گدایان هستند که سازهایی را به دست می گیرند اما نمی توانند بعضی از آنها را به راحتی به صدا در آورند. آموزش موسیقی در آن گروها از گدایان که با موسیقی آشنا هستند سینه به سینه منتقل شده است.

ایتسوشی کاواسه در این نشست با اشاره به این موضوع که دادن اطلاعات درست از طریق فیلم یکی از وظایف مهم مستندساز است گفت: «اما در حقیقت نمیدانم چقدر باید به مخاطب اطلاعات داد تا موقعیت های دراماتیک فیلم لطمه نخورد. این مسئله همیشه دغدغه من بوده است که به عنوان فیلمساز چقدر باید به بیننده اطلاعات دهم.