رونمایی از کتاب «سینما و امر تجربی»؛ تجربه‌ای برای آغاز

علیرضا قاسم‌خان: سال 91 همایشی در مرکز گسترش برگزاری شد که در آن مراسم دوستانی از بخش‌های مختلف سینمای کشور، چه داستانی و چه مستند در سفری به جزیر ابوموسی چند روزی به گفت‌وگو درباره سینمای تجربی پرداختند. در ‌آن سال مسئولیتی در مرکز نداشتم، سال بعد که مسئول بخش پژوهش شدم، متن آن نشست‌ حاضر شده بود و آن کتاب را چاپ کردم. دلم می‌خواست یک بار دیگر آن تجربه تکرار شود. سینمای تجربه، سینمایی نیست که با یک بحث در یک دوره تاریخی، بحث درباره آن تمام شود. سینمای تجربی، سینمایی فعال و دقیق است و برخلاف این‌که عده‌ای آن را سینمایی صرفا فرمالیستی و مقابل سینمای صنعتی می‌دانند، به‌واقع این‌گونه نیست. سینمای تجربی، سینمایی بسیار پرشور است و تلاش می‌کند زندگی را از مناظر مختلف نشان دهد.
وقتی می‌خواستیم کتابی درباره سینمای تجربی آماده کنیم، چندین کتاب به دست ما رسید و پیشنهاد مازیار اسلامی بود که با توجه به وضعیت سینمای ما که هنوز درحال تجربه‌کردن سینما هستیم، بیاییم مجموعه‌ای از مقالات را انتخاب و منتشر کنیم. الان می‌شود گفت متنی در دست داریم که می‌توانیم کار روی سینمای تجربی را برمبنای آن آغاز کنیم. آن‌چه می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد، نو بودن کتاب است.
رامتین شهبازی: انتشار کتاب «سینما و امر تجربی» را باید به مرکز گسترش تبریک گفت، چراکه اصولا ما در زمینه نظریه‌پردازی سینمای تجربی در سینمای ایران فقیر هستیم. اگر بخواهیم نظریه‌پردازی بکنیم، باید اول بدانیم در جاهای دیگر چه نظریه‌هایی در این زمینه مطرح شده است. هنوز برخی تجربه‌کردن را امر تجربی می‌دانند و پرواضح است که غلط است. تجربه‌‌کردن یعنی دارید کاری را یاد می‌گیرد، اما امر تجربی یعنی شما یاد گرفته‌اید و می‌توانید اصول و قواعد را کنار بگذارید. تا زمانی که اصول را فرانگرفته‌ایم، چگونه می‌توانیم آن را کنار بگذاریم.
* عنوان نقد- نظریه روی کتاب تکلیف مخاطب را مشخص می‌کند و نباید انتظار داشته باشیم از خواندن این کتاب، فیلمسازی تجربی را یاد بگیریم! کتاب‌هایی که به‌صورت مجموعه مقاله منتشر می‌شوند، در سطح جهانی دارای ارزش علمی هستند. دسترسی به برخی از این مقالات در حالت عادی سخت و گردآوری آن‌ها در این کتاب واقعا ارزشمند است.
* امری که تا حدودی در این کتاب مغفول مانده، ارتباط امر تجربی با مقوله پدیدارشناسی است. اگر بخواهیم ردی از امر تجربی را در بحث پست مدرن دنبال کنیم، با امر پدیدارشناسی مواجه می‌شویم. توجه به این مقوله در کتاب کمی کمرنگ است. هرچند به واسطه اعتمادی که به نام مازیار اسلامی و مرکز گسترش است، نشان می‌دهد که می‌توان با اطمینان سراغ این کتاب رفت.
* در مجموع چاپ چنین کتاب‌هایی را بسیار ضروری می‌دانم، به‌خصوص که چاپ کتاب‌های پژوهشی و نظری در بازار نشر ما بسیار تنگ شده و برخی هم که متأسفانه می‌خواهند پز روشنفکری جدید بدهند، می‌گویند نظریه به چه کار ما می‌آید! بی‌تعارف این اظهارنظر ناشی از بی‌سوادی محض است.