سام کلانتری در یادداشتی، از انتخاب مستندهای نیمه‌بلند جشنواره می‌گوید

به گزارش روابط عمومی جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت، متن یادداشت سام کلانتری به این شرح است:
200 فیلم در دو هفته
ما در هیات انتخاب بخش مستندهای نیمه‌بلند در مدت دو هفته بیش از ۲۰۰فیلم مستند را دیدیم. با توجه به این‎که در فستیوال‌های دیگر هم در هیات انتخاب و داوری بودم، سعی کردم چیزی را از قلم نیندازم و به بهترین شکل فیلم‌هایی را که خوب هستند، انتخاب کنم.
روند نزولی عقب‎ماندگی فنی
نکته قابل تامل در زمینه فیلم‌ها پیشرفت فیلمسازان در مورد پژوهش است. ما مستندسازها دریافته‏ایم که پژوهش رکن مهم مستندسازی است. این اتفاق خوبی است، اما در مباحث فنی ما از سینمای روز دنیا به‌شدت عقب هستیم. روند نزولی عقب‏ماندگی فنی هر سال بیش از پیش خود را نشان می‌دهد. در این دوره از جشنواره نیز پسرفت جدی در زمینه فیلمبرداری و تدوین داشتیم که برای آن می‌توان دلایل زیادی را متصور شد. من طی ۳ سال فیلم‌های مستند را دیده‎ام. نکته‎ای که وجود دارد این است که اکثر ما مستندسازان به جای این‏که به فکر طراحی صحنه پلانی که می‌گیریم باشیم، با اتکا به سوژه خود فقط تصویر می‌گیریم. در فیلم‌های میان‌مدتی که امسال ما دیدیم، طراحی در بخش فنی ضعیف بود.
الزامات فیلم مستند فراموش نشود
 ما در کشوری زندگی می‌کنیم که سوژه‌های داغ اجتماعی زیاد است و اتفاقات اجتماعی جالبی در آن می‌افتد. صرف این‎که یک دوربین به دست بگیریم و برویم لحظات را ثبت کنیم، فیلم مستند نمی‌شود. در این میان شاید فستیوال‌های خارجی هم به این امر دامن می‌زنند. معمولا بخشی از سینمای مستند کشور ما مورد وثوق فستیوال‌های دنیا قرار می‌گیرد که دست روی معضلات اجتماعی‌مان می‌گذارد. من در این زمینه بحث منفی ندارم و ایرادی بر آن وارد نمی‌دانم، شاید حتی اتفاق خوبی هم باشد اما زمانی می‌تواند خوب باشد که همه پارامترهای آن خوب باشد.
عدم‎توجه به طراحی  
متاسفانه در فیلم‌های اجتماعی ما طراحی کمتر دیده می‌شود و فیلمبرداری و ریتم تدوین بد است، گاه صداگذاری هم ندارد، صرف این‎که دست گذاشته‏ایم روی معضل داغ جامعه خود! وقتی برخی از این فیلم‌ها در دنیا دیده می‌شوند و جایزه می‌گیرند، متری برای بقیه مستندسازان می‌شود که آن‌ها هم به این شکل فیلم بسازند. وقتی فکر کنند با یک سوژه ملتهب و داغ -هرچند خوب- می‌توانند فیلمی ‌بسازند که دیده شود، آن فیلم‌ها تبدیل به متر می‌شود و همه سعی می‌کنند آن الگو را جلو ببرند و وقت برای طراحی فیلم نگذارند. البته دلایل زیادی در بحث تکنیکی دخیل هستند که زمان باید بگذرد تا دریابیم ریشه‌های اصلی این موضوع چیست. شاید این تفکر که ثبت واقعیت مستند است، دلیل این امر باشد یا تکنولوژی دیجیتال ما را تنبل کرده است. هرچند من این را قبول ندارم و معتقدم نکات مثبت سینمای دیجیتال بیشتر از منفی آن است اما شاید توجه بعضی از هم‎نسلان ما و نسل بعد ما به نکات منفی آن باعث شده این اتفاقات شکل بگیرد.
جشنواره سینماحقیقت متر و معیار است
از دیدگاه من فیلم سلامت، فیلمی ‌است که چند پارامتر را رعایت کرده باشد؛ فیلمساز توانسته باشد ایده‌اش را به زبان تصویر برگرداند و آن زبان تصویر به‏صورت استاندارد قصه و خط مستند را بیان کرده و به تصویر کشیده باشد. ما در بخش فیلم‌های نیمه‏بلند اگر فیلمی ‌با سوژه خوب بود، ولی نکات فوق در آن رعایت نشده بود را با همفکری و هماهنگی هم کنار می‌گذاشتیم، چراکه جشنواره سینما حقیقت متر است. اگر ما فیلمی‌ را انتخاب کنیم که در این حوزه‌ها دچار مشکل باشد و بالا بیاید و دیده شود و به هر دلیل این دیده‏شدن باعث شود اتفاق مهمی ‌برای فیلم بیفتد، ما در این‎که آن فیلم را تبدیل به متری برای سینمای مستند ایران کرده‏ایم دخیلیم و سعی کردیم این کار را نکنیم. فیلم مستند از روی کاغذ شکل می‌گیرد، مثل فیلم داستانی طراحی می‌شود و دقیقا باید نکات لازم برای دیده‎شدن را داشته باشد.
اکران هنر و تجربه معضل سینمای ایران
بحث دیگر مربوط به اکران فیلم‌های مستند و نحوه دیده شدن آن‌ها داخل کشور است. نکته ای که طی چند سال اخیر در گروه هنر و تجربه پیگیری می‌شود. من معتقد نیستم که هنر و تجربه به سینمای مستند کمک می‌کند. در حال حاضر بچه ناقص الخلقه‏ای به وجود آمده که این بچه را باید درست بزرگ کرد. اتفاق اشتباهی که در این گروه می‌افتد باید اصلاح شود و ریل‏گذاری در مسیر درست صورت گیرد. گروه هنر و تجربه با یک ایده خوب شکل گرفت و الان بزرگ‎ترین معضل سینمای ما -چه مستند و چه داستانی- همین اکران هنر و تجربه است. گروه هنر و تجربه با این شکل فعلی نه‎تنها نمی‌تواند برای سینمای داستانی مفید باشد، بلکه برای مستند هم هیچ کاری نمی‌تواند بکند.
اعتراض به رأی هیات انتخاب
اما در این میان و فارغ از بررسی فیلم‌های ارسالی به جشنواره نکته‌ای که می‌توان بر آن متمرکز شد، اعتراض فیلمسازان به پذیرفته نشدن فیلم‌هایشان در جشنواره است. هرکس بر این تصور است که او بهترین فیلم را ساخته و از این بابت برای خود حق اعتراض قائل است. این اتفاق در هیچ فستیوال خارجی رخ نمی‌دهد و باید فیلمسازان در زمینه واکنش به انتخاب‏نشدن فیلم‌هایشان تجدیدنظر کنند.